شریعت را سه جزو است؛ علم و عمل و اخلاص
شریعت را سه جزو است؛ علم و عمل و اخلاص. تا این هر سه جزو متحقق نشوند، شریعت متحقق نشود. و چون شریعت متحقق شد، رضای حق سبحانه و تعالی حاصل گشت، که فوق جمیع سعادات دنیویّه و اخرویّه است.( وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ) پس شریعت متکفل جمیع سعادات دنیویّه و اٌخرویّه آمد و مطلبی نماند که به ماورای شریعت در آن مطلب احتیاج افتد. طریقت و حقیقت که صوفیه به آن ممتاز گشته اند ، هر دو ، خادم شریعت اند در تکمیل جزو ثالث ، که اخلاص است. پس مقصود از تحصیل آن هر دو ، تکمیل شریعت است ، نه امر دیگری ورای شریعت .احوال و مواجید و علوم و معارفی که صوفیه را در اثناء راه دست می دهند ، نه از مقاصد اند ، ( بل اوهام و خیالات تربّی بها اطفال الطّریقه ) از جمیع اینها گذشته به مقام رضا باید رسید ، که نهایت مقامات سلوک و جذبه است . چه ، مقصود از طیّ منازل طریقت و حقیقت ، ماورای تحصیل اخلاص نیست که مستلزم مقام رضاست. از تجلیات سه گانه و مشاهدات عارفانه گذرانیده ، از هزاران یکی را به دولت اخلاص و مقام رضا می رسانند . کوته اندیشان احوال و مواجید را از مقاصد می شمرند و مشاهدات و تجلیّات را از مطالب می انگارند ، لاجرم گرفتار زندان وهم و خیال می مانند و از کمالات شریعت محروم می گردند . ( کَبُرَ عَلَي الْمُشْرِکينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي إِلَيْهِ مَنْ يُنيبُ ) آری؛ حصول مقام اخلاص و وصول مرتبه رضا ، منوط به طی این احوال و مواجید است و مربوط به تحقیق این علوم و معارف . پس اینها معدّات مطلوب باشند و مقدّمات مقصود. حقیقت این معنی به صدقه حبیب الله – علیه و علی اله الصّلوات و التّسلیّمات – بر این فقیر ، بعد از ده سال کامل در این راه به وضوح انجامید و شاهد شریعت کما ینبغی جلوه گر گشت . هرچند از اول گرفتاری احوال و مواجید نداشت و غیر از تحقق به حقیقت شریعت مطلبی در نظر نبود ، لیکن بعد از عشره کامله ، حقیقت امر کماهو به ظهور آمد . الحمدلله علی ذلک حمدا کثیرا طیّبا مّبارکا فیه مبارکا علیه. } مکتوب 36 دفتر اول
{ و باطن متمم ظاهر است و مکمل آن ، سرمویی با یکدیگر مخالفت ندارد . مثلا دروغ به زبان ناگفتن شریعت است و از دل نفی خاطر کذب نمودن ، طریقت و حقیقت است و اگر این نفی به تکلُّف و تعمُّل است طریقت است و اگر بی تکلُّف میسر است حقیقت [است.]
پس فی الحقیقت باطن که طریقت و حقیقت است ، متمم و مکمل ظاهر آمد که شریعت است . } مکتوب 41 دفتر اول